ယူကရိန်းသမ္မတ Volodymyr Zelensky သည် Cannes ရုပ်ရှင်ပွဲတော်မှ ဗီဒီယိုလင့်ခ်မှတစ်ဆင့် စကားပြောဆိုခဲ့သည်။သူ၏မိန့်ခွန်းတွင် Charlie Chaplin ၏ “The Great Dictator” ရုပ်ရှင်သည် ခေတ်သစ်စစ်ပွဲ၏ဖြစ်ရပ်မှန်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခဲ့သည်။

 Iဒီနေရာမှာ မင်းနဲ့စကားပြောရတာ ငါ့ဂုဏ်ယူစရာပဲ။

လေးစားအပ်ပါသော ဂုဏ်သရေရှိ မိတ်ဆွေများခင်ဗျား။

ငါ မင်းကို ပုံပြင်လေးတစ်ပုဒ် ပြောပြချင်တယ်၊ ဇာတ်လမ်းတော်တော်များများက "ငါပြောစရာ ပုံပြင်ရှိတယ်" နဲ့ စတယ်။ဒါပေမယ့် ဒီအခြေအနေမှာ အဆုံးသတ်က အစထက် ပိုအရေးကြီးတယ်။ရာစုနှစ်တစ်ခုကြာစစ်ပွဲကို နောက်ဆုံးတွင်အဆုံးသတ်စေမည့် ဤဇာတ်လမ်းအတွက် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းအဆုံးသတ်မည်မဟုတ်ပါ။

ဘူတာရုံထဲသို့ ရထားတစ်စင်းဝင်လာခြင်း (“The Train Coming into the Station”၊ 1895)၊ သူရဲကောင်းများနှင့် လူကြမ်းများ မွေးဖွားလာကာ စခရင်ပေါ်၌ ပြင်းထန်သော ပဋိပက္ခတစ်ခု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် စခရင်ပေါ်ရှိ ဇာတ်လမ်းသည် လက်တွေ့ဖြစ်လာပြီး ရုပ်ရှင်များ၊ ငါတို့ဘဝထဲကိုဝင်လာပြီး ရုပ်ရှင်တွေက ငါတို့ဘဝတွေဖြစ်လာတယ်။အဲဒါကြောင့် ရုပ်ရှင်လောကရဲ့ အနာဂတ်နဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။

ဒီစစ်ပွဲအကြောင်း၊ လူသားတွေရဲ့ အနာဂတ်အကြောင်း ဒီနေ့ ငါပြောပြချင်တဲ့ ဇာတ်လမ်း။

20 ရာစု၏ အရက်စက်ဆုံး အာဏာရှင်များသည် ရုပ်ရှင်များကို နှစ်သက်ကြသည်ကို သိကြသော်လည်း ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း၏ အရေးအကြီးဆုံး အမွေအနှစ်မှာ အာဏာရှင်များကို စိန်ခေါ်သည့် သတင်းအစီရင်ခံစာများနှင့် ရုပ်ရှင်များ၏ အေးစက်သော မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်များဖြစ်သည်။

ပထမဆုံး Cannes ရုပ်ရှင်ပွဲတော်ကို ၁၉၃၉ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည်။ သို့သော်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ခြောက်နှစ်တာကာလအတွင်း ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် လူသားဆန်မှုနှင့်အတူ အမြဲတမ်းစစ်ပွဲ၏ ရှေ့တန်းတွင်ရှိခဲ့သည်။ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းသည် ခြောက်နှစ်တာ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သော်လည်း ကံမကောင်းစွာဖြင့် အာဏာရှင်များ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။

အခု ဒီရုပ်ရှင်တွေကို ပြန်ကြည့်တော့ လွတ်လပ်မှုဟာ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် အနိုင်ယူသွားတာကို မြင်နိုင်တယ်။နောက်ဆုံးတွင် အာဏာရှင်သည် နှလုံးသားနှင့် စိတ်ကို အနိုင်ယူရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။

လမ်းတစ်လျှောက်တွင် အဓိကအချက်များစွာရှိသော်လည်း အရေးကြီးဆုံးတစ်ခုမှာ 1940 တွင်ဖြစ်သည်၊ ဤဇာတ်ကားတွင် ဗီလိန်မမြင်ရ၊ မည်သူမျှမမြင်ရပေ။သူသည် သူရဲကောင်းတစ်ဦးနှင့် လုံးဝမတူသော်လည်း တကယ့်သူရဲကောင်းတစ်ဦးဖြစ်သည်။

Charles Chaplin ၏ The Great Dictator ဇာတ်ကားသည် တကယ့်အာဏာရှင်ကို ဖျက်ဆီးရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သော်လည်း ၎င်းသည် နောက်မဆုတ်၊ ကြည့်ရှုပြီး လျစ်လျူမရှုသော ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်း၏ အစဖြစ်သည်။ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းက ပြောပြီ။လွတ်လပ်မှု အောင်ပွဲရမည်ဟု မိန့်ကြားခဲ့သည်။

ဤသည်မှာ 1940 ခုနှစ်တွင် ထိုအချိန်က စခရင်တစ်ခွင်တွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သော စကားလုံးများဖြစ်သည်။

“လူတို့၏အမုန်းတရားများ ပျောက်ကွယ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး၊ အာဏာရှင်များသေဆုံးသွားမည်ဖြစ်ပြီး၊ ပြည်သူတို့ထံမှ ရယူထားသော အာဏာသည် ၎င်းတို့ထံ ပြန်လည်ရောက်ရှိမည်ဖြစ်သည်။လူသားတိုင်း သေပြီး လူသားတွေ မပျောက်ပျက်သရွေ့ လွတ်လပ်မှုလည်း ပျောက်ပျက်မသွားပါဘူး။”(အာဏာရှင်ကြီး၊ ၁၉၄၀)၊

ထိုအချိန်မှစ၍ Chaplin ၏သူရဲကောင်းပြောပြီးကတည်းကလှပသောရုပ်ရှင်များစွာကိုဖန်တီးခဲ့သည်။ယခုလူတိုင်းနားလည်ပုံရသည်: လှပသော၊ ရုပ်ဆိုးသည်မဟုတ်၊ နှလုံးသားကိုအောင်နိုင်သည်;ဗုံးအောက်မှာ အမိုးအကာ မဟုတ်ဘဲ ရုပ်ရှင်ဖန်သားပြင်။တိုက်ကြီးအား ခြိမ်းခြောက်နေသည့် စုစုပေါင်းစစ်ပွဲ၏ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် လူတိုင်းက စိတ်ချယုံကြည်နေပုံရသည်။

အရင်လိုပဲ အာဏာရှင်တွေ ရှိတယ်။ယခင်ကကဲ့သို့ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲကို ထပ်မံဆင်နွှဲခဲ့သည်။ဤအချိန်သည် ယခင်ကဲ့သို့ပင် လုပ်ငန်းကို နှာစေးခြင်းမပြုသင့်ပါ။

ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ရုရှားသည် ယူကရိန်းကို အလုံးစုံစစ်ပွဲဆင်နွှဲပြီး ဥရောပသို့ ဆက်လက်ချီတက်ခဲ့သည်။ဒါက ဘယ်လိုစစ်ပွဲမျိုးလဲ။တတ်နိုင်သမျှ တိကျစေချင်ပါတယ်- နောက်ဆုံးစစ်ပွဲပြီးကတည်းက ရုပ်ရှင်လိုင်းတွေအများကြီးလိုပါပဲ။

ဒီစာကြောင်းတွေကို တော်တော်များများ ကြားဖူးကြမှာပါ။ဖန်သားပြင်ပေါ်တွင် သူတို့သည် ကြောက်စရာကောင်းသော အသံများ။ကံမကောင်းစွာပဲ၊ အဲဒီစာကြောင်းတွေက တကယ်ဖြစ်လာပါပြီ။

မှတ်မိလားဒီစာကြောင်းတွေက ရုပ်ရှင်ထဲမှာ ဘယ်လိုအသံထွက်လဲ မှတ်မိလား။

"မင်း အနံ့ခံနေတာလား။သားတော်၊ဒီအနံ့က တခြားဘာမှမရှိဘူး။မနက်တိုင်း နာပါလ်ဓာတ်ငွေ့ကို ကြိုက်တယ်…”(Apocalypse Now၊ 1979)

ဟုတ်တယ်၊ အဲဒီမနက်က ယူကရိန်းမှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာ။

မနက်လေးနာရီ။ပထမဆုံး ဒုံးကျည်ပစ်လွှတ်ပြီး လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု စတင်ခဲ့ပြီး သေဆုံးမှုများသည် ယူကရိန်းနယ်စပ်သို့ ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။သူတို့ရဲ့ ဂီယာကို Z ဇာတ်ကောင် Swastika နဲ့ ဆင်တူပါတယ်။

“သူတို့အားလုံး ဟစ်တလာထက် နာဇီဖြစ်ချင်ကြတယ်။(စန္ဒယားပညာရှင်၊ ၂၀၀၂)

နှိပ်စက်သတ်ဖြတ်သူတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရတဲ့ သင်္ချိုင်းအသစ်တွေကို ရုရှားနဲ့ ယခင်နယ်မြေနှစ်ခုလုံးမှာ အပတ်တိုင်း တွေ့ရှိနေပါတယ်။ရုရှ၏ ကျုးကျော်မှုကြောင့် ကလေး ၂၂၉ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။

"သူတို့က ဘယ်လိုသတ်ရမှန်းမသိဘူး!သတ်ပစ်!သတ်ပစ်!ဥရောပတစ်ခွင်လုံးမှာ အလောင်းတွေစိုက်ကြတယ်…” (ရောမ၊ The Open City၊ 1945)

Bucha မှာ ရုရှားတွေလုပ်ခဲ့တာကို မင်းတို့အားလုံး မြင်ဖူးကြမှာပါ။Mariupol ကို အားလုံးမြင်ဖူးကြမှာပါ၊ ရုရှားဗုံးတွေကြောင့် ပျက်စီးသွားတဲ့ ရုပ်ရှင်ရုံတွေကို Azov စတီးလ်လက်ရာတွေ မြင်ဖူးကြမှာပါ။စကားမစပ်၊ ထိုပြဇာတ်သည် ယခု သင်ပိုင်ဆိုင်သည့် ပြဇာတ်နှင့် အလွန်ဆင်တူပါသည်။ဇာတ်ရုံဘေးရှိ ကတ္တရာပေါ်တွင် “ကလေးများ” ဟူသော စာလုံးကြီးကြီးဖြင့် ရေးထိုးထားသည့် ပြဇာတ်ရုံအတွင်း အမြောက်ကျည်များ ကျရောက်နေသည့် အရပ်သားများ ခိုလှုံနေကြရသည်။ဒီပြဇာတ်ကို ငါတို့ မေ့လို့မရဘူး၊ ငရဲက ဒီလိုလုပ်မှာမဟုတ်ဘူး။

“စစ်ပွဲက ငရဲမဟုတ်ဘူး။စစ်ပွဲသည်စစ်ပွဲ၊ ငရဲသည်ငရဲဖြစ်သည်။စစ်ပွဲက ဒီ့ထက် ပိုဆိုးတယ်။”(တပ်မတော်ကွင်းဆင်းဆေးရုံ၊ ၁၉၇၂)၊

ရုရှား ဒုံးကျည် ၂၀၀၀ ကျော်သည် ယူကရိန်းကို ပစ်ခတ်ခဲ့ပြီး ဒါဇင်နှင့်ချီသော မြို့များနှင့် ရွာများကို လောင်မြိုက်စေခဲ့သည်။

ယူကရိန်းနိုင်ငံသား တစ်သန်းခွဲကျော်ကို ရုရှားနိုင်ငံသို့ ပြန်ပေးဆွဲခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ပြီး သောင်းနှင့်ချီသော ရုရှားချွေးတပ်စခန်းများတွင် ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။အဆိုပါ ချွေးတပ်စခန်းများသည် နာဇီချွေးတပ်စခန်းများတွင် ပုံစံပြထားသည်။

ဒီအကျဉ်းသားဘယ်နှစ်ယောက် လွတ်မြောက်လာတယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိနိုင်ပေမယ့် ဘယ်သူက တာဝန်ရှိတယ်ဆိုတာ လူတိုင်းသိပါတယ်။

"ဆပ်ပြာက မင်းရဲ့အပြစ်တွေကို ဆေးကြောပေးနိုင်တယ်ထင်လား"(ယောဘ ၉:၃၀)၊

မထင်ပါဘူး။

ယခု ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း အဆိုးရွားဆုံးစစ်ပွဲသည် ဥရောပတိုက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။မော်စကိုမှာ အရပ်ရှည်ရှည်ထိုင်နေတဲ့ အဲဒီလူကြောင့်။အခြားသူများ နေ့တိုင်းသေဆုံးနေကြပြီး ယခု တစ်စုံတစ်ယောက်က “ရပ်လိုက်ပါ!ဖြတ်!”ဒီလူတွေ ထပ်မထတော့ဘူး။

ဒါနဲ့ ရုပ်ရှင်ထဲက ဘာကြားလဲ။ရုပ်ရှင်လောက က နှုတ်ဆိတ်နေမှာလား ၊ ပြောမှာလား။

တစ်ဖန် အာဏာရှင်တွေ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့အခါ၊ လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲက တစ်ဖန်ပြန်စလာတဲ့အခါ၊ စည်းလုံးညီညွတ်မှုအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ကျရောက်လာတဲ့အခါ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းဟာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ရပ်တည်နိုင်ပါ့မလား။

ကျွန်ုပ်တို့၏မြို့များကို ဖျက်ဆီးခြင်းသည် အတုမဲ့ပုံမဟုတ်ပါ။ယနေ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံသား အများအပြားသည် မြေအောက်ခန်းများတွင် ပုန်းအောင်းနေကြသည်ကို ၎င်းတို့၏ကလေးများအား ရှင်းပြရန် ရုန်းကန်နေကြရသည် (Life is Beautiful, 1997)။ယူကရိန်းနိုင်ငံသားအများစုသည် Aldo ဖြစ်လာသည်။Lt. Wren - အခု ကျွန်တော်တို့ တပြည်လုံးမှာ ကတုတ်ကျင်းတွေ ရှိနေပြီ (Inglourious Basterds, 2009)

ဟုတ်ပါတယ် ကျွန်တော်တို့ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမှာပါ။လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ဖို့ကလွဲလို့ ငါတို့မှာ ရွေးချယ်စရာမရှိပါဘူး။ဒီတကြိမ် အာဏာရှင်တွေ ထပ်ပြီး ကျရှုံးမှာ သေချာပါတယ်။

သို့သော် လွတ်လပ်သောကမ္ဘာ၏ မျက်နှာပြင်တစ်ခုလုံးသည် ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်ကကဲ့သို့ အသံထွက်သင့်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် Chaplin အသစ်တစ်ခု လိုအပ်သည်။ရုပ်ရှင်လောကမှာ အသံတိတ်နေတာမဟုတ်ဘူးဆိုတာကို နောက်တစ်ကြိမ် သက်သေပြဖို့ လိုပါတယ်။

အသံထွက်ပုံကို သတိရပါ-

“လောဘသည် လူ့ဝိညာဉ်ကို အဆိပ်ဖြစ်စေသည်၊ မုန်းတီးမှုဖြင့် ကမ္ဘာကြီးကို ပိတ်ဆို့ကာ ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် သွေးထွက်သံယိုများဆီသို့ ဦးတည်စေသည်။ကျွန်ုပ်တို့သည် ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ကြီးထွားလာသော်လည်း ကျွန်ုပ်တို့သည် မိမိတို့ကိုယ်ကို ပိတ်လိုက်ပါသည်။အသိပညာက ကျွန်တော်တို့ကို အဆိုးမြင်စေပြီး သံသယဖြစ်စေတယ်။ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို နှလုံးသားမဲ့စေသည်။ကျွန်ုပ်တို့သည် အလွန်အမင်းတွေးကာ သိမ်ငယ်လွန်းသည်။ကျွန်ုပ်တို့သည် စက်ယန္တရားများထက် လူသားဆန်မှု၊ ဉာဏ်ပညာထက် နူးညံ့သိမ်မွေ့မှုကို ပိုလိုအပ်သည်… ကျွန်ုပ်၏စကားကို ကြားနိုင်သူများအတွက် ငါပြောသည်- စိတ်ပျက်မနေပါနှင့်။လူတို့၏အမုန်းတရားများ ပျောက်ကွယ်သွားကာ အာဏာရှင်များသေလိမ့်မည်။

ဒီစစ်ပွဲကို နိုင်ရမယ်။ဒီစစ်ပွဲကို ပြီးဆုံးအောင်လုပ်ဖို့ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းကို လိုအပ်ပြီး လွတ်လပ်မှုအတွက် သီချင်းဆိုဖို့ အသံတိုင်းလိုတယ်။

ပြီးတော့ အမြဲတမ်းလိုလို၊ ရုပ်ရှင်လုပ်ငန်းက ပထမဆုံး စကားပြောဖြစ်ရမယ်။

အားလုံးကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ ယူကရိန်းအသက်ရှည်ပါစေ။