Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski Kann Film Festivalından videobağlantı vasitəsilə danışıb.O, çıxışında Çarli Çaplinin “Böyük diktator” filmini müasir müharibənin reallıqları ilə müqayisə edib.

 ISizinlə burada danışmaq mənim üçün şərəfdir.

Xanımlar və cənablar, əziz dostlar,

Mən sizə bir hekayə danışmaq istəyirəm və bir çox hekayələr “Mənim danışacaq hekayəm var” ilə başlayır.Ancaq bu vəziyyətdə son başlanğıcdan daha vacibdir.Əsrlik müharibəyə son qoyacaq bu hekayənin açıq sonu olmayacaq.

Müharibə qatarın stansiyaya gəlməsi ilə başladı ("The Train Coming into the Station", 1895), qəhrəmanlar və yaramazlar doğuldu, sonra ekranda dramatik qarşıdurma oldu, sonra ekrandakı hekayə gerçəkləşdi və filmlər həyatımıza girdi, sonra filmlər həyatımız oldu.Buna görə də dünyanın gələcəyi film sənayesi ilə bağlıdır.

Bu gün sizə bu müharibə haqqında, bəşəriyyətin gələcəyi haqqında danışmaq istədiyim hekayə budur.

20-ci əsrin ən qəddar diktatorlarının filmləri çox sevdikləri bilinirdi, lakin kino sənayesinin ən mühüm mirası diktatorlara meydan oxuyan xəbər reportajlarının və filmlərin dəhşətli sənədli kadrları idi.

İlk Kann Film Festivalı 1939-cu il sentyabrın 1-nə təyin edilmişdi. Lakin İkinci Dünya Müharibəsi başladı.Altı il ərzində kino sənayesi həmişə müharibənin ön cəbhəsində, həmişə bəşəriyyətlə;Altı il ərzində kino sənayesi azadlıq uğrunda mübarizə aparırdı, amma təəssüf ki, diktatorların maraqları üçün də mübarizə aparırdı.

İndi bu filmlərə nəzər saldıqda azadlığın addım-addım necə qalib gəldiyini görə bilərik.Nəhayət, diktator ürəkləri və ağılları fəth etmək cəhdində uğursuzluğa düçar oldu.

Bu yolda bir çox əsas məqamlar var, amma ən vaciblərindən biri 1940-cı ildədir, bu filmdə cani yox, heç kimi görürsən.O, qətiyyən qəhrəmana oxşamır, amma əsl qəhrəmandır.

Həmin film, Çarlz Çaplinin “Böyük Diktator” filmi əsl diktatoru məhv edə bilmədi, lakin bu, arxada oturub baxmayan və diqqətdən kənarda qalmayan kino sənayesinin başlanğıcı idi.Kino sənayesi danışdı.Azadlığın zəfər çalacağını söylədi.

O zaman, 1940-cı ildə ekranda səslənən sözlər bunlardır:

“İnsanların nifrəti sönəcək, diktatorlar öləcək və xalqdan aldıqları hakimiyyət onlara qayıdacaq.Hər bir insan ölür və nə qədər ki, bəşəriyyət məhv olmayacaq, azadlıq da məhv olmayacaq”.(Böyük Diktator, 1940)

O vaxtdan bəri Çaplinin qəhrəmanı danışandan bəri çoxlu gözəl filmlər çəkilib.İndi deyəsən hər kəs başa düşür: qəlbi fəth edə bilər gözəldir, çirkin deyil;Kino ekranı, bomba altında sığınacaq deyil.Hamı əmin idi ki, qitəni təhdid edən total müharibə dəhşətinin davamı olmayacaq.

Bununla belə, əvvəlki kimi, diktatorlar var;Əvvəllər olduğu kimi yenə də azadlıq döyüşü getdi;Bu dəfə də əvvəlki kimi sənaye göz yummamalıdır.

24 fevral 2022-ci ildə Rusiya Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibəyə başlayır və Avropaya yürüşünü davam etdirir.Bu hansı müharibədir?Mümkün qədər dəqiq olmaq istəyirəm: bu, son müharibənin sonundan bəri bir çox film xəttinə bənzəyir.

Bu sətirləri çoxunuz eşitmisiniz.Ekranda qorxunc səslənirlər.Təəssüf ki, o sətirlər gerçəkləşdi.

Yadınızdadır?Bu sətirlərin filmdə necə səsləndiyini xatırlayırsınız?

“Qoxuyursan?Oğlum, bu napalm idi.Başqa heç bir şey belə qoxu vermir.Hər səhər napalm qazını xoşlayıram...”(Apocalypse Now, 1979)

Bəli, hər şey həmin səhər Ukraynada baş verirdi.

Səhər dörddə.İlk raket atıldı, hava zərbələri başladı və ölənlər Ukrayna sərhədindən keçdi.Onların dişliləri svastika ilə eyni şeylə - Z simvolu ilə boyanmışdır.

"Onların hamısı Hitlerdən daha çox nasist olmaq istəyirlər."(Pianoçu, 2002)

İndi hər həftə həm Rusiya, həm də keçmiş ərazilərdə işgəncələrə məruz qalan və öldürülən insanlarla dolu yeni kütləvi məzarlıqlar tapılır.Rusiyanın işğalı 229 uşağın ölümünə səbəb oldu.

“Onlar ancaq öldürməyi bilirlər!Öldürmək!Öldürmək!Bütün Avropaya cəsədlər əkdilər...” (Roma, Açıq Şəhər, 1945)

Rusların Buçada nə etdiyini hamınız gördünüz.Hamınız Mariupolu görmüsünüz, hamınız Azov polad zavodlarını görmüsünüz, hamınız rus bombaları ilə dağıdılan teatrları görmüsünüz.O teatr, yeri gəlmişkən, indiki teatra çox bənzəyirdi.Mülki əhali atəşə məruz qalmaqdan teatrın yanındakı asfaltda iri, görkəmli hərflərlə “uşaqlar” sözünün çəkildiyi teatrın içərisinə sığınıb.Biz bu teatrı unuda bilmərik, çünki cəhənnəm bunu etməzdi.

“Müharibə cəhənnəm deyil.Müharibə müharibədir, cəhənnəm cəhənnəmdir.Müharibə bundan qat-qat pisdir”.(Ordu Sahə Xəstəxanası, 1972)

2000-dən çox Rusiya raketi Ukraynanı vurub, onlarla şəhəri və kəndi yandırıb.

Yarım milyondan çox ukraynalı qaçırılaraq Rusiyaya aparılıb və onlardan on minlərləsi Rusiya konsentrasiya düşərgələrində saxlanılıb.Bu konsentrasiya düşərgələri nasistlərin əsir düşərgələrindən nümunə götürülmüşdü.

Bu məhbuslardan neçəsinin sağ qaldığını heç kim bilmir, amma hamı kimin məsuliyyət daşıdığını bilir.

"Səncə, sabun günahlarınızı yuya bilərmi?"”(Əyyub 9:30)

Mən belə düşünmürəm.

İndi Avropada İkinci Dünya Müharibəsindən bəri ən dəhşətli müharibə aparılıb.Hamısı Moskvada hündür oturmuş adama görə.Digərləri hər gün ölürdü və indi hətta kimsə “Dayan!Kəsmə!”Bu insanlar bir daha ayağa qalxmayacaqlar.

Beləliklə, filmdən nə eşidirik?Kino sənayesi susacaq, yoxsa danışacaq?

Yenidən diktatorlar meydana çıxanda, yenidən azadlıq uğrunda mübarizə başlayanda, yük bir daha bizim birliyimizə düşəndə ​​kino sənayesi boş dayanacaqmı?

Şəhərlərimizin dağıdılması virtual görüntü deyil.Bu gün bir çox ukraynalılar övladlarına niyə zirzəmilərdə gizləndiklərini izah etməyə çalışaraq Guidos oldular (Həyat Gözəldir, 1997).Bir çox ukraynalı Aldo oldu.Leytenant Wren: İndi bütün torpaqlarımızda səngərlərimiz var (Inglourious Basterds, 2009)

Təbii ki, mübarizəmizi davam etdirəcəyik.Bizim azadlıq uğrunda mübarizə aparmaqdan başqa çarəmiz yoxdur.Və tam əminəm ki, bu dəfə diktatorlar yenə uğursuzluğa düçar olacaqlar.

Amma azad dünyanın bütün ekranı 1940-cı ildə olduğu kimi səslənməlidir. Bizə yeni Çaplin lazımdır.Biz bir daha sübut etməliyik ki, kino sənayesi susmur.

Bunun nə kimi səsləndiyini xatırlayın:

“Həsislik insan ruhunu zəhərləyir, dünyanı nifrətlə bağlayır, bizi səfalət və qan tökülməsinə sürükləyir.Biz getdikcə daha sürətli böyüdük, amma özümüzə qapandıq: maşınlar bizi daha zəngin, lakin daha ac etdi;Bilik bizi bədbin və skeptik edir;Kəşfiyyat bizi ürəksiz edir.Çox düşünürük və çox az hiss edirik.Bizə maşından çox insanlıq, ağıldan çox mülayimlik lazımdır... Məni eşidənlərə deyirəm: Ümidsiz olmayın.Kişilərin nifrəti dağılar, diktatorlar ölər.

Biz bu müharibədə qalib gəlməliyik.Bu müharibəni sona çatdırmaq üçün kino sənayesinə ehtiyacımız var və azadlıq üçün oxumaq üçün hər bir səsə ehtiyacımız var.

Həmişə olduğu kimi, film sənayesi ilk danışan olmalıdır!

Hamınıza təşəkkür edirəm, yaşasın Ukrayna.